Een hoopvolle boodschap van Matthijs Schouten over de ecocen­trische toekomst van ons wereld­beeld

Geluk vind je niet in de aanschaf van spullen. Het ontmoeten van bijzondere mensen en de verbinding met elkaar aangaan zorgen daarentegen wel voor geluk. Op Green Friday, de duurzame tegenbeweging van de Black Friday, was natuurfilosoof Matthijs Schouten spreker in het Denksportcentrum in Apeldoorn. Hij is uitgenodigd door Gönül Hettema-Fidan en de werkgroep van de Partij voor de Dieren Apeldoorn. Dit is zo’n avond geworden die nog lang resoneert. En waarom ik voor ‘resoneer’ kies, vertel ik zo.

Hoop

Persoonlijk vind ik het geweldig om naar mensen te luisteren die op meerdere gebieden een enorme kennis hebben. En als de spreker dan ook nog de gave heeft om verhalen te vertellen… Matthijs Schouten is zo’n bijzondere man: hij verbindt ecologie en filosofie met elkaar en kan daarmee een hoopvolle boodschap overbrengen in een week waarin de uitslag van de verkiezingen flink nadreunt.

Wat is onze verhouding met de wereld?

Matthijs ging meteen van start: hij uitte zijn bezwaren tegen de term Anthropoceen. Daar waar alle andere tijdvakken van de aarde genoemd zijn naar fossielen, hebben wij voor onze tijd deze naam geclaimd (het Griekse woord anthropos betekent mens). Centraler kun je jezelf niet plaatsen in de geschiedenis. Maar moeten wij, mensen, ons misschien niet wat nederiger opstellen? Moeten wij ons niet anders gaan verhouden tot de wereld?

Daarna werden we in een soort mini-college opgeroepen om aan te geven met welke categorie mensen je je identificeerde met betrekking tot klimaatverandering. De filosoof Hamilton ziet dat er vier groepen zijn: de ontkenners, de fatalisten (= doemdenkers), de mensen die het probleem met technologische middelen willen fixen (= ecomodernisten) en de posthumanisten die vragen om herbezinning. En dat laatste was wat we gingen doen vanavond.

Van eigenaar naar participant

Vier grondhoudingen bracht Matthijs al vertellend ter sprake. In de afzonderlijke verhalen werden we steeds een stap verder meegenomen van de mens als eigenaar van de wereld, via de rentmeester en de partner naar tenslotte de participant van de wereld. Bij iedere stap konden we aangeven of het bij ons ‘resoneerde’. Oftewel: voelden we een bepaalde vibe bij zijn vertelling van dit wereldbeeld? Via diverse filosofieën en religie reisden we met Matthijs langs de wereldbeelden. Om dus uiteindelijk uit te komen bij de mens als participant van de wereld. En daar resoneerde het in de zaal.

Verbondenheid

Het werd voor ons duidelijk dat we niet in een wereld leven waarin we ‘zijn’ (Engels: to be), maar waarin we met elkaar verbonden zijn. Het Engelse ‘to interbe’ bestaat officieel nog niet, maar het Latijnse werkwoord ‘inter-esse’ (tussen zijn) wel. Ons woord interesse is niet bij toeval van dit werkwoord afgeleid. Bij interesse gaat het immers om de relatie met anderen. En dit ‘tussen zijn’ gaat verder dan de mens alleen: we zijn verbonden met alles wat leeft (en niet leeft) in de wereld.

Van EGO naar ECO

Het hoopvolle verhaal van Matthijs is dat heel veel mensen al aan het opschuiven zijn van een anthropocentrisch naar een ecocentrisch wereldbeeld, waarin de natuur centraal staat. Ook CEO’s en mensen van bouwend Nederland maken die verschuiving door; Matthijs had ze onlangs nog gesproken. Maar waarom is dit nog niet zichtbaar in hun en ons handelen? Waarom denken we dat onze bijdrage om de aarde leefbaarder te maken zinloos is in een kapitalistische wereld?

Draag een betere wereld uit

Na een korte pauze om Matthijs verhaal te laten bezinken kwamen we hier in een vraag-antwoord sessie op terug. Het heeft geen zin om tegen het kapitalistische systeem aan te schoppen. Maar word je eigen systeem. Beslis wie jij wil zijn. Laat je hart spreken en straal dit uit naar anderen: resoneer! Heb de wereld lief en draag dit uit. Vertel dat je leeft vanuit hoop en verbinding. Slechts 20 tot 25% van de mensen is nodig om een revolutionaire verandering teweeg te brengen. Matthijs is ervan overtuigd dat we nu in de politiek de laatste stuiptrekkingen zien van de oude wereld. We staan op het punt de wereld te veranderen: in een wereld van verbinding. We zijn een onderdeel van het prachtige systeem aarde. Resoneer het voort!

Yvonne Zonderland